De Nationale Wetenschapsquiz Juniorquiz is te vinden op www.nwo.nl/. Voor de antwoorden: www.vpro.nl/nwq
De bedoeling van de toets moet in de studiegids zijn beschreven, in dit geval op de website van NWO/VPRO, en verdraaid, wederom: nee dus.
Het is een korte toets, van 8 vragen, die zonder een hoop omhaal van woorden zijn geformuleerd. Het laatste is goed, het eerste is minder. Een keuzetoets van 8 vragen is nauwelijks een toets te noemen, het is een geintje.
Zie voor de tekst van de vraag telkens de NWO-site.
Zonodig reproduceer ik tekst hier, zoals in dit geval:
"Wat gebeurt er met de elektrische stroom als een hoogspanningskabel doormidden breekt en op de grond valt?"
''Wat gebeurt er met" is onhandig Nederlands, het suggereert alsof de stroom iets wordt aangedaan, en niet zelf iets doet, terwijl de intentie van de vraagschrijver ongetwijfeld is geweest speculaties over veiligheidsmechanismen en acties hier uit te sluiten.
Het aangeboden alternatief "De stroom stopt" is dubbelzinnig, want op zich waar omdat achter de breuk de stroom is gestopt.
"Waarom blijf je drijven op een grote strandbal?"
Deze formulering heeft enig strikvraaggehalte, en dat kunnen we niet goedkeuren. Op een kleine strandbal blijf je ook drijven. Het gebruik van 'grote' maakt de vraag dubbelzinnig.
De afleiders De lucht in de bal wordt samengedrukt en duwt jou omhoog. en Een grote strandbal vermindert de golfslag. zijn nogal gekunsteld, het is niet geweldig waarschijnlijk dat jongeren spontaan met dergelijke antwoorden op de proppen komen.
"Waarom is het op een berg kouder dan in een dal, hoewel je dan dichter bij de zon bent?"
Een mooie vraag, maar de twee afleiders zijn voor iemand die haar Nederlands goed beheerst meteen als zodanig te herkennen: het zijn andere formuleringen voor 'hoog zijn.:
"Je zit boven de wolken." en "Je zit boven de boomgrens."
Leuk onderwerp, onzinnig formulering van de vraag:
"Als een vlieg zich in een rijdende auto op de snelweg bevindt, hoe hard moet hij dan vliegen?"
Die vlieg 'moet' niets. De vraagstelling suggereert iets dat er niet is; niet doen, maakt er een strikvraag van. De afleiders zijn overigens makkelijk als onzinnig te onderkennen, behalve voor die ene leerling die net een halve uitspraak over de relativiteitstheorie van Einstein heeft gehoord - en 'vliegen' interpreteert als relatief ten opzichte van een langs de weg staande toeschouwer.
Lijkt een leuke vraag: "Waarom wrijft een vlieg in zijn pootjes?" Het probleem is waarschijnlijk dat je het antwoord toevallig al moet weten, en niet kunt afleiden uit meer algemene kennis. En daar gaat het bij deze quiz toch om, of vergis ik mij daarin?
Goede vraag: waarom je eigen stem 'vreemd' klinkt als je hem terughoort. Maar die halfbakken - niet goed doordachte? - alternatieven bederven de pret: "Door de stand van je oren.," "Door je schedel.," of "Als je praat, hoor je minder goed." Dit is allemaal zo multi-interpretabel .... .
De formulering van de (stam van de) vraag is werkelijk een ramp. Er is teveel informatie ingestopt, waardoor de beantwoorder moet gokken dat 'buiten' en precies '37 graden Celsius' voor de vraag irrelevant zijn. Maar de onhandige afleiders helpen dan weer: onzin is makkelijk af te strepen.
Wat heeft deze vragensteller voor ogen gestaan?
Tja, "Kan een vallende ster op je hoofd vallen? Nee, dat kan niet, een vallende ster is het fenomeen dat licht geeft: een meteoor die de dampkring binnenkomt. Ja, die meteoor kan op je hoofd vallen, maar op dat moment is het geen vallende ster meer. Dubbelzinnig dus. Maar, zoals in veel andere gevallen ook, de geboden alternatieven bieden wel uitkomst, al ben ik met deze alternatieven ook weer niet gelukkig.
Een werkelijk armzalige quiz. Maar hopen dat de show eromheen veel goedmaakt. Uitzending: eerste kerstdag 2005, 9:45
Zie ook 1994 , 1995 , 2005 , 2006 , 2007 , 2008
http://www.benwilbrink.nl/projecten/wetenschapsquizjunior2005.htm